انتقال تعهدات مورث به ورثه
آقای الف در ضمن عقد لازم متعهد می شود خانه خود را به آقای ب بعد از یک سال تملیک کند، قبل از رسیدن موعد(یک سال) الف می میرد، ورثه وی ادعا می کنند با توجه به این که تعهد ناشی از شرط فعل یک تکلیف است بنابراین با وفات مورث شان آن منتفی شده و دیگر آنها تعهدی مبنی بر انتقال خانه ندارند؛ ولی مشروط له مدعی است ورثه باید به عنوان قایم مقام مشروط علیه، «مشروط به» را انجام داده و خانه را به وی منتقل کنند و حق تقسیم یا فروش آن را ندارند. در این فرض چه باید کرد؟
ورثه در اینجا جانشین مورث خود نمی شوند.
ضمان جریره در عصر حاضر
با توجّه به نظر برخى از حقوقدانان در مورد شخصى بودن جرایم و جنایتها و با عنایت به وضع کنونى جوامع، یعنى عدم تمایل اقارب نسبى به پرداخت دیه خطاى محض، بحث عاقله و ضمان جریره سالبهبه انتفاء موضوع است. آیا صورتهای دیگرى از ضمان جریره، با توجّه به نیازهاى کنونى جامعه قابل تصوّر است؟
بیمه حوادث بیشباهت بهنوعی ضمان جریره نیست بنابراین نمیتوان گفت که در دنیاى امروز ضمان جریره وجود ندارد ولى بیمهگر ارث نمیبرد. چون در مقابل ضمان جریره، عوضى میگیرد.
وصیت بهتساوی ارث بین دختر و پسر
آیا پدر یا مادری وصیت کرده باشد هنگام تقسیم ارثیه بین دختر و پسر فرق قائل نشوند تکلیف چیست؟ آیا عمل به آن واجب است؟
درصورتیکه این وصیت بهضمیمه سایر وصایای میّت بیش از ثلت اموال وی نباشد عمل به آن لازم است؛ یعنی اضافه سهم دختران از ثلث پرداخته میشود؛ و اگر اضافه بر ثلث باشد، تنها به مقدار ثلث جایز است.
ارث فرزندخوانده
میدانیم که فرزندخواندگان ارث نمیبرند. حال اگر زن و مردى که کودکى را به فرزندى قبول کردهاند، فرزندى از خود نداشته باشند، آیا بازهم فرزندخوانده ارث نمیبرد؟
فرزندخوانده احکام فرزند را ندارد و در هیچ حالت ارث نمیبرد ولى مرد و زنى که او را به فرزندى پذیرفتهاند میتوانند وصیت کنند که مقدارى از اموال آنها (حداکثر تا ثلث) را به فرزندخوانده خویش بدهند و یا در حال حیات و صحت و سلامت، بخشى از اموال خود را به او واگذار کنند و میتوانند حقّ فسخ را براى خود مادام الحیاة محفوظ دارند.
سهم ارث زن از شوهر
زن چه مقدار از شوهر ارث میبرد؟
هرگاه مردى از دنيا برود چنانچه در زمان مرگ، فرزندی نداشته باشد، یکچهارم مال او را همسر دائمى او میبرد و بقيّه را ورثه ديگر و هرگاه از آن زن يا از زن ديگر فرزند داشته باشد، یکهشتم مال به زن او مىرسد و بقيّه به وارثان ديگر.
وظیفه وراث در قبال میتی که حج بر او مستقر بوده
پدری که حج بر او مستقرشده بود بدون اینکه به نیابت از وی درباره حج وصیت کند از دنیا رفته است. آیا بااینکه اولاد از وضعیت پدر متوفی مطلع هستند بر آنان واجب است که از جانب پدر حج بجا بیاورند؟ یا نه؛ و اگر موظفاند آیا از اصل مال و یا ثلث آن؟
باید از اصل مال کسی را به نیابت از طرف وی به حج میقاتی بفرستد.
ارث مسلمان و کافر از یکدیگر
آیا مسلمان از کافر و بالعکس ارث میبرد؟
مسلمان از كافر ارث میبرد، ولى كافر اگرچه پدر يا پسر ميّت باشد از مسلمان ارث نمیبرد.
تقسیم ارث با وجود برادر یا خواهر ابوینی
اگر وارث چند برادر یا چند خواهر ابوینی باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
اگر وارث چند برادر يا چند خواهر پدر و مادرى باشند همه مال بهطور مساوى در ميان آنها تقسيم میشود.
وصیت شخص بی وارث
اگر کسی هیچ وارثی نداشته باشد آیا می تواند نسبت به تمام اموالش وصیت کند؟
وصیت تنها در ثلث اموال صحیح است و بقیه آن را به حاکم شرع تحویل می دهند.
اولویت در اداى کل دیون میت در صورت عدمکفایت دارایى او
در صورت تعدّد طلبکاران و عدمکفایت دارایى متوفی جهت اداى کل دیون، آیا شرعاً میتوان بین انواع طلبکاران و دیون (به شرح ذیل) حقّ تقدم و اولویت قائل شد؟ در صورت امکان، ترتیبِ اولویتها را مرقوم فرمایید:1 ـ نفقه و مهریّه زوجه.2 ـ نفقه فرزندان صغیر.3 ـ دیونى که از بابت آن مالى از بدهکار نزد طلبکاران رهن، وثیقه یا توقیف است.4 ـ دستمزد و حقوق خدمه و کارگران منزل و محل کار متوفی.5 ـ دستمزد و هزینه بیمارستان و طبیب و داروخانه، جهت مداواى بیمار قبل از فوت.6 ـ بدهکارى به حکومت اسلامى (از قبیل مالیات، قبوض آب و برق و گاز و مانند آن).7 ـ دیون شرعى (خمس و زکات) و گرفتن اجیر براى اداى نماز و روزه و حجّ واجب.8 ـ هزینه کفنودفن و مراسم ختم متعارف.
هزینه کفنودفن متعارف مقدّم بر همهچیز است، ولى مراسم ختم و یادبود جزء واجبات نیست. همچنین نفقه اولاد صغیر اگر قبلاً پرداختنشده، جزء دیون محسوب نمیشود. هزینه نماز و روزه را نیز نمیتوان از اموال میّت برداشت. بقیّه دیون در یک ردیف قرار دارند و باید به نسبت برداشته شود.