در صورتى كه مورد نياز مسجد نباشد و ارزش مالى ندارد و كسى خريدار آن نباشد، مى توان آن را به كسى كه نياز دارد داد.
اين كار جايز نيست؛ زيرا زمين آن وقف و ساختمان، مخصوص همان زمين است، ولى چنانچه اين كار انجام شود، زمين همچنان موقوفه است.
هرگاه در وقف خاص بين كسانى كه مال براى آنان وقف شده چنان اختلافى پيدا شود كه اگر مال وقف را نفروشند بيم آن مى رود كه فسادى به بار آيد، خونى بريزد يا اموالى تلف شود، در اين صورت مى توانند آن مال را بفروشند و در مصرفى كه به مقصود وقف كننده نزديكتر است صرف نمايند.
لازم است آنها را به شخص امینى واگذار کند تا آنها را سرپرستى نماید، حتّى مى تواند از درآمد آن اجرتى براى او قرار بدهد; ولى فروش آن نخل ها جایز نیست.
چنانچه به تأیید معتمدین محل، وقف مزبور بلااستفاده مى شود و راهى براى حلّ مشکل به جز فروختن آن نیست، مجاز هستید آن را بفروشید و تحت نظر معتمدین، بلافاصله تبدیل به ملک مناسبى بنمایید.
خرید و فروش زمین وقفی جایز نیست و اولاد ذکور نسل فعلی فقط حق استفاده از درآمد آن را دارند و اصل زمین برای همیشه به صورت وقف باقی بماند.
اگر کشاورزی در آنجا ممکن نیست باید زمین را اجاره داده و از اجاره زمین 30 کیلو برنج با کیفیت برنج خود زمین تهیه کنید و در همان مورد مصرف نمایید و باقیمانده اجاره متعلق به ورثه است.
معامله اموال موقوفه باطل است، ولى هرگاه طورى خراب شود كه نتوانند استفادهاى را كه براى آن وقف شده ببرند، مثلًا فرش مسجد طورى پاره شود كه نتوان از آن براى نماز در مسجد استفاده كرد فروش آن اشكالى ندارد، همچنين مصالح كهنه اى كه بعد از تعمير و نوسازى مسجد زياد مى آيد، ولى پس از فروختن بايد پول آن را در همان مسجد به همان مصرف برسانند و اگر ممكن نشود به مصرفى كه به مقصود واقف نزديكتر است و اگر نيازى نباشد در مساجد ديگر مصرف كنند.
در فرض سؤال میتوانند آن را فروخته و صرف سایر هزینه های مسجد کنند.
در فرض مسأله هرگاه شرایطى که در بالا نوشته اید، دقیقاً و بدون کم و زیاد عمل شود، تغییر وضع قبرستان به شکلى که نوشته اید، مانعى ندارد.
در صورتى كه اين كار به نفع مسجد و نمازگزاران بوده باشد اشكالى ندارد.
