شرط دریافت وام با بهره از فروشنده در ضمن عقد
شرطی ضمن یک عقد بیع منعقدشده که فروشنده متعهد میشود درصورتیکه خریدار نتواند قسمتی از ثمن را از بانک وام بگیرد بایع شخصاً آن مبلغ را با سود بانکی به مشتری وام دهد و عملاً بخشی از ثمن را بهصورت اقساط بهعلاوه سود بگیرد حال شرط مذکور صحیح است یا نه؟ و در صورت باطل بودن آیا این شرط مبطل عقد است؟
چنین شرطی باطل است ولی عقد باطل نمیشود و چنانچه خریدار نتواند ثمن را بپردازد فروشنده میتواند معامله را فسخ کند.
معامله گندم سالم با ناسالم در صورت برابر بودن قیمت
اگر فروشنده 1 کیلو گندم سالم را به 3 کیلو گندم ناسالم معاوضه کند (بفروشد) ربا محسوب میشود. اما اگر قیمت یک کیلو گندم سالم دقیقاً با قیمت سه کیلو گندم معیوب برابر باشد (یعنی مثلاً یک کیلو گندم سالم 300 تومان قیمت داشته باشد و 3 کیلو گندم ناسالم نیز 300 تومان قیمت داشته باشد)، آیا در این صورت اگر فروشنده و خریدار این گندمها را باهم معاوضه کنند ربا محسوب میشود یا خیر؟
در مورد گندم درهرصورت ربا محسوب میشود خواه قیمت مساوی باشد یا نباشد.
ربای در معاملات معاوضی
اگر کسی مثلاً ده کیلو گندم امسال به کسی بدهد و سال آینده ده کیلو برنج در قبال ده کیلو گندم سال قبل بگیرد چه حکمی دارد؟
چنانچه قیمت آنها مساوی نباشد جایز نیست.
تفاوت مقدار در معامله جنسهای مختلفى که از یکچیز ساختهشده
آیا معامله دو جنس مختلفی که هر دو آن از یکچیز گرفتهشده ولی یکی بیشتر از دیگری باشد صحیح است؟
معامله جنسهای مختلفى كه از يك ريشه گرفتهشده است با تفاوت اشكال دارد، مثلاینکه ده كيلو روغن را به بيست كيلو پنير بفروشند، يا به پنجاه كيلو شير، يا پانزده كيلو كره.
معاوضه اجناسی که هم بهصورت وزنی و هم بهصورت عددی معامله میشوند
خرید یا فروش اجناسی که در بازار هم بهصورت عددی فروخته میشود و هم بهصورت وزنی، در این موارد خریدوفروش به یکدیگر که همجنس باشند اشکال دارد؟
اگر به نیت عددی باهم معاوضه کنند در فرض سؤال ربا نیست.
جبران وزن کم جنس مورد معامله از جنس دیگر
اگر در معامله دو جنس با یکدیگر در صورت کم بودن مقدار جنس یکی از طرفین معامله آنطرف کمی جنسش را با جنس دیگر جبران کند معامله چه حکمی دارد؟
در معامله یک نوع جنس، هرگاه كسى كه مقدار كمتر را مىدهد جنس ديگرى به آن اضافه كند مثلاً ده كيلو گندم بهاضافه يك متر پارچه را به پانزده كيلو گندم بفروشد اشكال ندارد، همچنين اگر به هر دو طرف چيز ديگرى اضافه كنند. ولى حیلههای ربا كه قصد جدی در آن نيست، مثل آنچه در ميان بعضى معمول است كه وامى را به كسى مىدهند و بعد سود آن را كه مبلغ هنگفتى است با يك سير نبات مصالحه مىكنند باطل و بىاساس است و مبلغ اضافى ربا محسوب مىشود.
تفاوت مقدار در معامله چيزهايى غیر همجنس
آیا خریدوفروش چيزهايى كه از يك جنس نيست درصورتیکه یکی را از دیگری بیشتر باشد جایز است؟
خریدوفروش چيزهايى كه از يك جنس نيست به هر صورت كه باشد مانعى ندارد، مثل اينكه ده كيلو برنج را به بيست كيلو گندم بفروشند.
راهحل خروج از ربا با قرارداد شرکت
شخصى به اینجانب مقدارى پول داده است تا با پولى که خود داشتم ماشینى خریده و ماهیانه مبلغ معیّنى بهعنوان سود پول به او بدهم آیا این کار جایز است؟ و در صورت عدم جواز راه شرعى آن چیست؟
براى اینکه معامله صورت شرعى داشته باشد باید به این نحو عمل شود که معادل مبلغ مزبور از ماشین به صاحب پول واگذار شود سپس سهم او را از ماشین به مبلغ معیّنى اجاره کنید و براى طرفین حقّ فسخ معامله در رأس مدّت قرار داده شود و چنانچه معامله مزبور به همین نحو انجام شود صحیح است.
عدم صدق ربا در معاملاتی که جنس با عدد و متر فروخته میشود
آیا در هرگونه معاملات که اضافهای در یکی از جنسهای مورد معامله باشد ربا صورت میگیرد؟
در معامله یک نوع جنس چنانچه جنسهایی را كه با وزن و پيمانه نمیفروشند بلكه با عدد و متر مىفروشند مانند تخممرغ و پارچه و بسيارى از ظروف و يا با مشاهده مىفروشند مانند بسيارى از حيوانات، اگر تعداد كمتر را به تعداد بيشتر بفروشند اشكال ندارد.