مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

در صورتی که ایجاد سد ضرورت داشته اشکالی ندارد و انشاء الله مدفونین در قبرستان مشمول رحمت الهی هستند.

در فرض مسأله هرگاه شرایطى که در بالا نوشته اید، دقیقاً و بدون کم و زیاد عمل شود، تغییر وضع قبرستان به شکلى که نوشته اید، مانعى ندارد.

خالى از اشکال نیست مگر این که آثار قبرستان به کلّى از بین برود و زمین هم موقوفه نباشد.

تصرّف در قبرستان عمومى که وقف عام است به این صورت جایز نیست.

در صورتى که مالک آن زمین صریحاً اجازه دفن به عنوان وقف نداده، حکم وقف را ندارد.

هرگاه زمين مزبور سابقه ملكى نداشته باشد، يا احتمال موات‏ بودن آن از روز اوّل برود حكم وقف بر آن جاری نمى‏شود؛ امّا اگر سابقه ملکیت داشته و براى قبرستان واگذارشده است حكم وقف بر آن جاری است.

با توجه به آنچه نوشته‌اید، اشکالى ندارد.

درصورتی‌که مدّت به‌اندازه‌ای باشد که آثار آخرین میّت دفن شده به‌کلی محو گردد، یا این‌که مالک بعد از پایان مدّت، ملزم به تصرفاتی شود که سبب نبش قبور نشود، مانعى ندارد.

سنگ‌چینى قبرستان اشکال دارد؛ ولی هرگاه کسى مرحوم شد، می‌توان به‌اندازه متعارف از آن قبرستان براى او استفاده کرد.

چنانچه زمین مزبور موات بوده اشکالى ندارد و چنانچه زمین آبادى بوده که مالک داشته، اگر شهردارى طبق موازین شرع آن را تملّک کرده است اشکالى نیست، در غیر این صورت دفن اموات در آن جایز نیست.

هرگاه احداث گورستان در چنین مناطقى مخالف مقررات و قوانین حکومت اسلامى باشد، یا باعث اذیّت و آزار مردم گردد، از این کار خوددارى شود.

درصورتی‌که وقف براى دفن اموات باشد نمی‌توان آن را تغییر داد; مگر این‌که دفن اموات در آن ممکن نباشد. در این صورت می‌توان براى کارهاى خیر از آن استفاده کرد; مانند مسجد و مدرسه و درمانگاه.