مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

دخترى که شک دارد که به سنّ بلوغ رسیده یا نه واجب نیست تحقیق کند، ولى اگر امکان تحقیق دارد، تحقیق کند.‌

رشد فکرى و جسمى دختران سریع‌تر از رشد پسران صورت می‌گیرد به همین سبب سنّ بلوغِ دختران پایین‌تر از پسران است.‌

رشد جسمانى، مانند افزایش طول قد، بزرگ شدن پستان‌ها، باسن‌ها و مانند آن، علامت بلوغ (دختران) محسوب نمی‌شود.‌

در بلوغ سنّ خاصی معتبر است و باید از طرق معتبر اثبات شود. البتّه بلوغ علائم دیگرى نیز دارد.‌

بلوغ چهار مرحله دارد:‌ مرحله اوّل: بلوغ در عبادات و رعايت واجبات و محرمات است؛ که حدّ آن اتمام سن 15 سال قمري در پسرها و نه سال قمري در دخترها و ديگر علائمي که در رساله توضيح المسائل (مسئله 1909) آورده‌ایم.‌ مرحله دوم: بلوغ در نکاح است، يعني بايد رشد جسماني مناسب براي ازدواج و عمل زناشويي داشته باشد و اگر وضع او طوری است که آسیب به او می‌رسد، نکاح جايز نيست. البته خواندن صيغه بدون آثار ديگر ازدواج اشکال ندارد‌  مرحله سوم: بلوغ اقتصادي است به اين معني که بتواند اموالش را سرپرستي کند و او را فريب ندهند. البته بلوغ اقتصادي داراي مراحلي است و به هراندازه که رشد اقتصادي پيدا کند، می‌تواند در اموالش تصرّف کند فرق است بين خريد نیازهای روزمره و معامله ملک و زمين و خانه و امثال آن‌ مرحله چهارم: رشد براي مسائل حدود و قصاص و امثال آن است. البته در ديات نه علم شرط است نه عمد، بنابراين قتل خطا و شبه عمد دیه دارد. ولي در حدود و قصاص و امثال آن، چنانچه درکي از اين مسائل ندارد، نمی‌توانیم آن‌ها را بر او جاري کنيم.‌ نتیجه این‌که در هر مورد رشد براي کاري نباشد، نمی‌توان مسئوليت آن کار را تحميل کرد؛ و در صورت شک نيز اصل عدم جواز است.‌

دختران با تمام شدن نُه سال قمرى بالغ می‌شوند، ولى چنانچه قادر بر انجام برخى از تكاليف مثل روزه نباشند، انجام آن براى آن‌ها واجب نيست؛ و اگر تا ماه رمضان سال بعد قادر بر قضاى آن‌هم نباشند، قضا نيز ندارد، ولى براى هرروز بايد فقيرى را سير كنند؛ و در مورد ازدواج احتياج به رشد جسمانى دارند؛ و در مورد تصرّف در اموال، رشد كافى اقتصادى نيز لازم است.‌

یکی از نشانه‌های بلوغ در پسران كامل شدن 15 سال قمرى و وارد شدن در 16 سالگى است؛ هرسال شمسى 11 روز بيشتر از سال قمرى است بنابراین با محاسبه اين تفاوت و احتساب سال كبيسه، زمان بلوغ در پسران به سال شمسى حدوداً 14 سال و 6 ماه و 20 روز مى‏باشد. دیگری بيرون آمدن منى و آخری روييدن موى درشت بالاى عورت که هرکدام زودتر ظاهر شود فرد بالغ شده است.‌

مسلمانی که از اسلام خارج شود و کفر را اختیار کند، مرتد نامیده می‌شود. مرتد بر دو قسم است: مرتد فطری و مرتد ملّی. و مرتد فطری کسی است که پدر و مادر او یا یکی از آن‌ها در هنگام انعقاد نطفه او مسلمان باشند و خود او نیز در حال بلوغ، مسلمان باشد و سپس کافر شود؛ و مرتد ملی كافرى كه از پدر و مادر غیرمسلمان متولدشده ولى پس از قبول اسلام مجدداً كافر گرديده است.