مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

اگر شخصى مالى معادل مخارج حج به ديگرى ببخشد سه صورت دارد:الف: شرط کند كه حج بجا آورد، بايد قبول كند و طبق شرط عمل نمايد. ب: اگر پول دهنده بگويد: «مخيّر هستى كه با آن حج بجا آورى، يا درراه ديگر مصرف كنى» در اين صورت نيز بايد حج بجا آورد.ج: بلكه اگر اسم حج را هم نياورد و فقط مال را به او ببخشد، احتياط آن است كه قبول كند و حج بجا آورد؛ مشروط بر این‌که در بازگشت زندگى او تأمين باشد و چنين حجی، كفايت از حج واجب مى‌كند.

حج بذلی كفايت از حج واجب مى‌كند.

در حج بذلى، دهنده پول مى‌تواند از بذلش برگردد (مگر این‌که خويشاوند يكديگر باشند) ولى اگر در بين راه باشد، بايد هزينه بازگشت او را بپردازد و اگر بعد از احرام باشد، بازگشت او اشكال دارد، ولى در مواردى كه از فيش استفاده مى‌شود و عملاً قابل بازگشت نيست، حقّ رجوع ندارد.

قربانى در حج بذلى بر عهده دهنده پول (باذل) مى‌باشد، ولى کفارات بر عهده وى نيست، هرچند احتياط مستحب آن است كه کفارات غیرعمدی را بپردازد؛ و اگر باذل پول قربانى را ندهد و حاجى حيوانى براى قربانى یا پول آن را، نداشته باشد بايد سه روز در سفر حج و هفت روز پس از بازگشت (مجموعاً ده روز) روزه بگيرد.

مواردى كه شخص، يا نهاد، يا ارگانى، فردى را بدون این‌که ملزم به انجام كارى باشد به حج مى‌فرستد، شبيه حج بذلى است و قبول آن لازم است و كفايت از حج واجب مى‌كند.

كسى كه توانايى سفر حج ندارد و اميدى به توانایی‌اش در آينده نيز نمى‌باشد، علاوه بر اين، ازنظر مالى نيز مستطيع نيست، اگر شخصى نفقه حج او را بدهد، حج بر او واجب نمى‌شود تا شخصى را نايب كند كه از طرف او به حج برود، همچنين است اگر شخصى او را ميهمان كند.

حج بر سه گونه است: «حج تمتّع»، «حج قِران» و «حج اِفراد».

«حج تمتّع» وظيفه كسانى است كه فاصله محل سكونت آن‌ها تا مکه معظّمه چهل‌وهشت ميل (حدود هشتادوشش كيلومتر) يا بيشتر باشد و «حج قِران» و «اِفراد» وظيفه اهالى مکه معظّمه و كسانى است كه منازل آن‌ها در كمتر از اين مسافت قرار دارد.

كسى كه اهل مکه است اگر به خارج از مکه سفر كند، سپس به‌سوی مکه بازگردد، مى‌تواند «حج تمتّع» يا «حج قِران» و «اِفراد» بجا آورد.

كسى كه خارج از مسافت چهل‌وهشت ميل (حدود هشتادوشش كيلومتر) زندگى مى‌كند، هرگاه بيش از دو سال در مکه اقامت نمايد، وظيفه او همان وظيفه اهل مکه است؛ خواه قبلاً مستطيع بوده و يا پس از اقامت مستطيع شده باشد و خواه اقامت او به‌قصد هميشگى باشد، يا به‌قصد مدّت محدود.

منظور اقامت مستمر عرفى است.

«حج اِفراد» مانند «حج تمتّع» است، با اين تفاوت كه اوّلا: در حج تمتّع قربانى هست و در «حج اِفراد» قربانى واجب نيست؛ هرچند استحباب دارد. ثانیاً: عمره حج اِفراد پس ‌از انجام مناسك حج است، برخلاف عمره تمتّع كه قبل از حج انجام مى‌شود. ثالثاً: عمره تمتّع طواف نساء ندارد، ولى عمره مفرده كه بعد از حج اِفراد انجام مى‌شود طواف نساء دارد. در حقيقت حج اِفراد دو طواف نساء دارد؛ يكى در پايان حج و ديگرى در پايان عمره مفرده.