زکات در نُه مورد واجب می‌شود:1-گندم 2-جو 3-خرما 4-انگور(كشمش) 5-طلا 6-نقره 7-گوسفند 8-گاو 9-شتربنابراین اگر كسى مالك يكى از اين نُه چيز باشد با توجه به شرايط مندرج در رساله علمیّه، بايد مقدار معيّنى را در مصارف مشخص‌شده صرف كند، ولى مستحب است از سرمايه کسب‌وکار و تجارت نيز همه‌سال زكات بدهد، همچنين ساير غلات (غير از گندم و جو و خرما و كشمش) نيز زكات آن مستحب است.
در زكات قصد قربت شرط است، يعنى بايد براى اطاعت فرمان خداوند متعال زكات بدهد و بايد در نيّت خود معيّن كند كه زكات مال است يا زكات فطره، ولى اگر زكات گندم و جو و اموال ديگرى بر او باشد لازم نيست معيّن كند چيزى را كه می‌دهد زكات كدام است.
زكات گندم و جو وقتى واجب می‌شود كه دانه آن بسته شود و به آن گندم و جو گويند ولى وقت دادن زكات در گندم و جو زمانى است كه آن را خرمن كنند و کاه را جدا نمايند.
خریدوفروش خوشه گندم و جو بعدازآنكه دانه آن بسته‌شده است اشكال ندارد، امّا فروختن آن به گندم و جو مشكل است، همچنين خود زراعت را مىتوان قبل از ظاهر شدن خوشهها خريدارى كرد، خواه شرط كند باقى بماند تا برسد، يا فقط از علف آن استفاده كند.
مشروب الكلى كه از جو گرفته می‌شود و به آن «آبجو» مىگويند حرام و از جهت نجاست مانند شراب است، ولى آبى كه براى خواص طبی از جو مىگيرند و به آن «ماء الشّعير» مىگويند و ابداً مسكر نيست، پاك و حلال است.
مصرف جو و آبى كه در آن است در هر سه صورت بالا جايز است، به‌شرط این‌که مدّت زيادى در آن نماند.
كسى كه زكات فطره چند نفر را مىدهد لازم نيست همه را از يك جنس بدهد و می‌تواند (مثلاً) براى بعضى گندم و براى بعضى جو بدهد.
اگر مظالم مثلى است ـ مثل گندم و جو و امثال آن باید ـ خود آن و در صورت توافق طرفین قیمتش را، مطابق روز پرداخت بدهد و اگر مثلى نیست مثل انواع حیوانات باید قیمت وقت تلف را حساب کند. البته در این مورد تورم را باید حساب کنند.
