مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

۱. كسى را نمی‌توان مجبور به معاينه كرد، ولى اگر درمان، فورى و واجب نباشد و طبيب درمان را مشروط به اجازه معاينه كند و او هم اين شرط را بپذيرد، مانعى ندارد از اين راه وارد شود.۲. منظور از ضرورت این است که اگر این معاینات صورت نگیرد دانشجویان طب نمی‌توانند اطّلاعات خود را کامل کرده و جان مسلمانان را از خطر نجات دهند.

بهتر آن است برنامه‌ریزی كنند كه وقت مردم تلف نشود.

تجسّس‌های روان‌درمانی، كه براى درمان ضرورى به نظر برسد، جايز است.

ازنظر موازين شرع اسلام نمی‌توان به اين گروه اجازه برقرار ساختن رابطه با جنس موافق هرچند در مراحل سطحى و ابتدايى داد و آن را یک ضرورت شمرد، بلكه بايد از طرق مختلف مخصوصاً عواطف مذهبى كه بسيار قوى و مؤثر است، روى آنان کارکرد تا مشكلشان حل شود؛ و هرگز نبايد تسليم توصیه‌های بعضى از روان‌پزشکان شد كه می‌خواهند كار را بر خودشان آسان و بر ديگران مشكل كنند، بلكه بايد پزشكان مؤمن بكوشند و طرق درمان معقول و مشروع را بيان كنند.

اگر راه درمان آن‌ها منحصر به شنيدن موسيقى باشد، به مقدار ضرورت مانعى ندارد.

هرگاه بيمارى آن‌یک نفر خطر جانى دارد و بيمارى آن ده نفر خطرناك نيست، بايد اوّلى را مقدّم داشت.

هرگاه مرگ مغزى به‌طور كامل و مسلّم باشد و هیچ‌گونه احتمال بازگشت به زندگى عادى وجود نداشته باشد، برداشتن بعضى از اعضا (خواه مانند قلب باشد يا كليه يا عضو ديگر) براى نجات جان مسلمانى، مانعى ندارد، خواه وصیت به اين کارکرده باشد يا نه ولى بهتر جلب رضايت اولياى ميّت است.

بهترين راه براى حلّ مشكل پزشكان ازنظر ضمان شرعى اين است كه از طريق رسانه‌های گروهى و طرقِ ديگرِ اعلان ‌همگانى، اعلام شود كه پزشكان نهايت سعى و كوشش و دقّت خود را براى درمان بيماران به كار می‌گیرند، ولى با توجّه به جهات مختلف، اعم از كمبودهاى علم پزشكى و وسايل شناخت بیماری‌ها و اختلاف وضع جسمى و روحى بيماران و خطاهاى احتمالى كه در طبيعت هر انسانى نهفته است، ممكن است عوارضى پيش آيد، پزشكان در برابر آن مسئول نيستند; و مراجعه به پزشك به معناى قبول اين رفع مسئولیت است. البتّه در برابر عوارضى كه براثر سهل‌انگاری و تقصير حاصل شود، مسئولیت آن‌ها به قوّت خود باقى است. اين اعلان ممكن است به‌صورت تابلويى در تمام مطب‌ها و بیمارستان‌ها نيز نصب شود، به‌طوری‌که به همه مراجعين تفهيم گردد و در مورد جرّاحی‌های مهم برائت خصوصى نيز گرفته شود.

استفاده از موادی كه احتمال دارد به‌وسیله کارخانه‌ها تولیدشده باشد، يا به‌وسیله ابزار و آلاتى، بدون دخالت دست، تهيّه شده باشد، يا احتمال دارد كه با دستكش تهيّه كرده باشند اشكالى ندارد. ولى از خوردن گوشت‌های ذبح‌شده آن‌ها بايد پرهيز كرد.

در فرض مسئله اگر به امور مزبور يقين حاصل شود در تمام موارد ادامه معالجه واجب نيست.

قتل انسان مطلقاً جايز نيست، حتى از روى ترحّم و حتّى با اجازه خود مريض. دليل اصلى اين مسئله اطلاقات ادلّه حرمت قتل از آيات و روايات است و همچنين ادلّه وجوب حفظ نفس؛ و ممكن است فلسفه آن اين باشد كه چنين اجازه‌ای سبب سوءاستفاده‌های فراوان می‌شود و قتل از روى ترحّم به بهانه‌های واهى صورت می‌گیرد، يا افرادى به‌قصد انتحار و خودكشى از اين راه وارد می‌گردند. به‌علاوه مسائل پزشكى غالباً يقين آور نيست و ای‌بسا افرادى كه از حيات آن‌ها مأيوس بوده‌اند و به‌طور عجيبى از مرگ رهايى یافته‌اند.

اين كار جايز نيست; ولى اگر بازگشت به حال طبيعى عادتاً امكان نداشته باشد، می‌توان از ادامه معالجه خوددارى كرد.