Zövcəyə hədiyyə
Arvada verilən hədiyyə “lazım” (geri qaytarılması caiz olmayan) hədiyyədirmi?
Arvada verilən hədiyyə “lazım” hədiyyə deyil, lakin onu geri almaq məkruhdur.
Müamilədə qoyulan şərtin müştərinin varislərinə keçməsi
Arxın kənarında torpaq sahəsinin sahibi olan bir nəfər, torpaq sahəsi arxın kənarında olmayan bir şəxslə torpaqlarını dəyişirlər. Bu şərtlə ki, torpaq sahəsi arxın kənarında olan şəxs hər il arxı təmizləsin, torpağını çıxarsın və qiyamət gününə kimi həmişəlik bu işi yerinə yetirsinlər. O, bu şərtinə əməl edir. Ondan sonra oğlanları da bu işi yerinə yetirirlər. Hal-hazırda oğlanlarından sonra növbə nəvələrinə çatmışdır ki, onlar bu şərtə əməl etmirlər. Bu nəvələrin öz ata-babalarının qoyduqları şərtə əməl etmələri vacibdirmi?
Müştəri və ya mübadilədəki qarşı tərəf olmayan bir şəxsin öhdəsinə şərt qoymaq şəri baxımdan qanuni deyildir.
Əzadarlığın yanlış metodları
Astarada əhalinin böyük inam bəslədiyi qədim bir adət var ki, Tasua və Aşura günlərində bütün məntəqələrdə ənənəvi şəkildə ələmi xüsusi adamlara tapşırırlar ki, bu şəxs məxsus hərəkətlərlə, hətta qadınların, kişilərin üstünə hücum etməklə, uşaqları qorxutmaqla öz sözləri ilə desək, ələmi “cuşa” gətirir və bunu İmam Hüseynlə (ə) bağlayırlar. Camaat onun ətrafına yığışıb deyirlər ki, “ələm o şəxsi öz arxasınca aparır”. Ələm bəzi insanları yaralayırsa, mənası budur ki, bu adam pis adamdır və ələmə şəkk-şübhə ilə baxmışdır. Təəssüflər olsun ki, ələm kimliyi məlum olan insanların əlində cuşa gəlir, bəzən dindar və şəxsiyyətli insanları yaralayır. Sizin bu barədə olan nəzərinizi bilmək istərdik.
Ali-əbanın beşincisi olan Həzrət İmam Hüseynin (ə) əzadarlıq mərasimi dinin güclənməsi üçün mühüm amillərdəndir. Lakin onu əzadarların əzab-əziyyətə düşməsinə və şəxsiyyətli insanlara hörmətsizlik olunmasına səbəb olan bu kimi yanlış əməl və işlərlə ləkələmək olmaz.
Ata evində yaşayan övladın xümsü
Ata evində yaşayan şəxs xüms verməlidirmi?
(İllik xərclərdən) artıq gəliri varsa, xümsünü verməlidir.
Vilayət haqqının kürəkənə keçməsi
Ata kürəkənindən müəyyən qədər pul almaqla öz qızına olan vilayət (qəyyumluq, başçılıq) haqqını kürəkənə verə bilərmi?
Atanın vilayət haqqını kiməsə vermək mümkün deyil, nə pulla, nə də pulsuz.
Aşura günü uşağın başını yarmağı nəzir etmək
Ata və ana nəzir edirlər ki, Allah onlara oğlan övladı verərsə Aşura günü onun başını ülgüclə yaracaqlar. Amma belə əməllərin Şiələrin və Seyyidüş-şühəda (əleyhis-səlam)-ın matəm məclislərinin süstləşməsinə və İslam düşmənlərinin bundan sui-istifadə etməsinə səbəb olmasını nəzərə alsaq, belə nəzirlərə əməl etmək vacibdirmi?
Belə bir nəzir səhih deyil. Çünki, nəzirdə əməlin rüchanı (üstün, bəyənilən və xeyirxah olması) şərtdir. Bu əməlin isə Allaha yaxınlaşmaq üçün ən yaxşı və fəzilətli işlərdən olan Ali-əbanın beşincisinin (əleyhis-səlam) matəm mərasimini sual altına almaq üçün İslam düşmənlərinin əlinə bəhanə verəcəyini nəzərə alsaq, işkalsız deyil. Əgər bu əməlin rüchanını fərz etsək belə, başqası barəsində nəzir etmək səhih deyil.
Aşura günü uşağın başını yarmağı nəzir etmək
Ata və ana nəzir edirlər ki, Allah onlara oğlan övladı verərsə Aşura günü onun başını ülgüclə yaracaqlar. Amma belə əməllərin Şiələrin və Seyyidüş-şühəda (əleyhis-səlam)-ın matəm məclislərinin süstləşməsinə və İslam düşmənlərinin bundan sui-istifadə etməsinə səbəb olmasını nəzərə alsaq, belə nəzirlərə əməl etmək vacibdirmi?
Belə bir nəzir səhih deyil. Çünki, nəzirdə əməlin rüchanı (üstün, bəyənilən və xeyirxah olması) şərtdir. Bu əməlin isə Allaha yaxınlaşmaq üçün ən yaxşı və fəzilətli işlərdən olan Ali-əbanın beşincisinin (əleyhis-səlam) matəm mərasimini sual altına almaq üçün İslam düşmənlərinin əlinə bəhanə verəcəyini nəzərə alsaq, işkalsız deyil. Əgər bu əməlin rüchanını fərz etsək belə, başqası barəsində nəzir etmək səhih deyil.
Bir yerdə vəfat edən ata və oğulun irslərinin bölünməsi
Ata və oğul eyni vaxtda və avtomobil qəzasında dünyalarını dəyişmişlər. Atanın başqa üç övladı da var. Digər tərəfdən, mərhum ata ilə birlikdə ölən oğulun da dörd övladı var. Sual budur ki, babanın irsindən bu yetim övladlara bir şey çatırmı?
Atanın əvvəlcə vəfat etdiyini fərz edirik: onun malından bu övlada irs çatır, onun da irs payı yetim övladlarına yetişir. Sonra oğulun əvvəlcə vəfat etdiyini fərz edirik: onun sahib olduğu əmlakın bir hissəsi ataya və bir hissəsi onun övladlarına çatır. Bir sözlə, irs qanununa əsasən onların hər birinə digərinin əmlakından irs çatır və həmin irs onların varislərinə yetişir.
Quranı öyrənmək istəməyən uşağı cəzalandırmaq
Ata öz övladını, Quran öyrənməkdən boyun qaçırdığına görə tənbeh edə bilərmi?
Bunu təşviq yolu ilə etməsi, daha yaxşıdır.
Azyaşlı uşağın qəyyumunun talaq oxuması
Ata özünün həddi-buluğa çatmamış qızını bir oğlan uşağının əqdinə keçirmişdir. Hal-hazırda bu qızın 17 yaşı var. Oğlan isə 13 yaşındadır və fiziki baxımdan çox cılız görünür. Qız atasını itirmiş, yetim olmuşdur və o oğlanla evlənmək istəmir. Çünki onun böyüməsini gözləyə bilməz. Yuxarıda qeyd olunanları nəzərə alaraq cənab ustaddan xahiş edirik ki, müqəddəs İslam şəriəti icazə verdiyi təqdirdə hökm edin ki, sözü gedən qız bu oğlan uşağının böyük qardaşı ilə evlənsin. Qızın özü də buna razıdır.
Əgər sözü gedən nikah əqdi əvvəlcədən qızın məsləhətinə olmamışdısa, əqd bünövrədən batildir. Əgər onun məsləhət olduğunu fərz etsək, qızın bundan artıq gözləməsi onun həddən artıq məşəqqətinə səbəb olursa, oğlanın vəlisi (qəyyumu) bu qızın talaq siğəsini icra edə bilər. Sonra kiminlə istəsə, evlənə bilər.
Azyaşlı qızın qəyyum tərəfindən ərə verilməsi
Ata özünün həddi-buluğa çatmamış qızını bir oğlan uşağının əqdinə keçirmişdir. Hal-hazırda bu qızın 17 yaşı var. Oğlan isə 13 yaşındadır və fiziki baxımdan çox cılız görünür. Qız atasını itirmiş, yetim olmuşdur və o oğlanla evlənmək istəmir. Çünki onun böyüməsini gözləyə bilməz. Yuxarıda qeyd olunanları nəzərə alaraq cənab ustaddan xahiş edirik ki, müqəddəs İslam şəriəti icazə verdiyi təqdirdə hökm edin ki, sözü gedən qız bu oğlan uşağının böyük qardaşı ilə evlənsin. Qızın özü də buna razıdır.
Əgər sözü gedən nikah əqdi əvvəlcədən qızın məsləhətinə olmamışdısa, əqd bünövrədən batildir. Əgər onun məsləhət olduğunu fərz etsək, qızın bundan artıq gözləməsi onun həddən artıq məşəqqətinə səbəb olursa, oğlanın vəlisi (qəyyumu) bu qızın talaq siğəsini icra edə bilər. Sonra kiminlə istəsə, evlənə bilər.
Mülkiyyətinin necəliyi məlum olmayan torpaqlar
Ata-babalarımızdan bizə mülk və torpaq sahələri irs çatmışdır, lakin onların necə əldə olunduğu bizə məlum deyil. Biz bu torpaqları digər əmlak kimi irs qanunu ilə bölüşdürə bilərikmi?
Bu torpaqları sizin ata-babalarınız abadlaşdırmışdırsa, ondan qabaq isə sahibsiz idisə, irs qanunu əsasında onların vərəsələrinə çatır. Habelə onlar bu torpaqları pulla (satın) almışlarsa və bu torpaqların keçmişinə dair heç bir sənəd mövcud deyilsə, şahid və sübut da yoxdursa, mülk kimin əlindədirsə, onunkudur. Yəni, sizin əcdadlarınızın mülkü olmuşdur və irs qanununa əməl etməlisiniz.
Mülkiyyətinin necəliyi məlum olmayan torpaqlar
Ata-babalarımızdan bizə mülk və torpaq sahələri irs çatmışdır, lakin onların necə əldə olunduğu bizə məlum deyil. Biz bu torpaqları digər əmlak kimi irs qanunu ilə bölüşdürə bilərikmi?
Bu torpaqları sizin ata-babalarınız abadlaşdırmışdırsa, ondan qabaq isə sahibsiz idisə, irs qanunu əsasında onların vərəsələrinə çatır. Habelə onlar bu torpaqları pulla (satın) almışlarsa və bu torpaqların keçmişinə dair heç bir sənəd mövcud deyilsə, şahid və sübut da yoxdursa, mülk kimin əlindədirsə, onunkudur. Yəni, sizin əcdadlarınızın mülkü olmuşdur və irs qanununa əməl etməlisiniz.
Hədiyyə verilmiş mənzilin xümsü
Atamın mənə bağışladığı və özümün də bir qədər vəsait xərclədiyim evə xüms düşürmü?
Atanızın sizə bağışladığı evə yaşamaq üçün ehtiyacınız varsa, ona xüms düşmür. Lakin ehtiyat budur ki, öz işlədiyiniz məbləğin xümsünü ödəyəsiniz. Atanızın işini də səhih bilin və deyin ki, inşallah işi düz olmuşdur.
