مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

در مورد تشهد، انجام سجده سهو به‌تنهایی کافی است و تشهد سجده سهو، كفايت از تشهد فراموش‌شده می‌کند، هرچند احتیاط مستحب در به‌جا آوردن آن است.

هرگاه شك كند كه آیا قضاى سجده يا تشهد فراموش‌شده كه بر عهده او بود بعد از نماز به‌جا آورده يا نه چنانچه وقت نماز نگذشته سجده يا تشهد را قضا نمايد و اگر گذشته نيز بنا بر احتياط واجب بايد قضاى آن را به‌جا آورد و نماز او صحيح است.

چنانچه ذکری را اشتباه بگوید مثلاً ذکر سجده یا تشهد و از روی سهو باشد یا جاهل قاصر سجده اعاده ندارد، هم‌چنین اگر چیزی را به آن اضافه نماید، مثلاً سجده‌ی اضافی انجام بدهد، اما اگر قسمتی را انجام ندهد مثلاً تشهد یا سجده را فراموش نماید، باید سجده را اعاده نماید.

بر زبان جاری کردن نیت و تکبیرة الاحرام در سجده‌ی سهو اشکال دارد، البته اگر نمازگزار انجام داد نماز و سجده‌ی سهو او صحیح است، ولی از این به بعد ترک نماید.

منظور سجده‌اى است كه نمازگزار در برابر اشتباهاتى كه سهواً از او سرزده بعد از اتمام نماز به‌جاى آورد.

اگر در نماز چند كلمه يا چند جمله بگويد به‌طوری‌که از صورت نمازگزار خارج نشود و همه آن يكى حساب شود، دو سجده سهو براى همه‏ كافى است.

اگر چيزى را غلط خوانده و دوباره به‌طور صحيح بخواند سجده سهو ندارد.

براى چند چيز بنا بر احتياط واجب بايد بعد از نماز دو سجده سهو به‌جا آورد:*كلام بی‌جا، مثلاً سهواً به گمان این‌که نماز تمام‌شده حرف بزند.*سلام بی‌جا، يعنى مثلاً در ركعت دوم نماز چهار ركعتى سلام بدهد.*سجده فراموش‌شده.*تشهد فراموش‌شده.*به‌جاى ايستادن سهواً بنشيند، يا به‌جاى نشستن برخيزد.*در شک میان چهار و پنج بعد از سجده دوم واجب است نماز را تمام كند، بعداً دو سجده سهو بجا آورد.*براى کم‌وزیاد كردن غير این‌ها سجده سهو مستحب است.

اگر كسى شك كند نماز احتياطى كه بر او واجب بوده به‌جا آورده است يا نه چنانچه بعد از وقت نماز باشد به شک خود اعتنا نكند و اگر هنوز وقت نماز باقى است درصورتی‌که مشغول كار ديگرى نشده بايد نماز احتياط را بخواند و اگر كارى كه نماز را باطل می‌کند به‌جا آورده‏ است‏ احتياط واجب آن است كه نماز احتياط را بخواند و نماز را هم اعاده كند.

الف: هرگاه بعد از نماز احتياط بفهمد كسرى نمازش درست به‌اندازه نماز احتياط بوده (مثلاً در شك میان سه و چهار یک‌رکعت نماز احتياط بخواند و بعد بفهمد نماز را سه ركعت خوانده) نمازش صحيح است.ب: اگر بفهمد كسرى نماز كمتر از نماز احتياط بوده بنا بر احتياط واجب بايد كسرى نماز را بلافاصله به‌جا آورد و اصل نماز را هم اعاده كند.ج: اگر بفهمد كسرى نماز بيشتر از نماز احتياط بوده، چنانچه بعد از نماز احتياط كارى كه نماز را باطل كند انجام نداده، احتياط واجب اين است كسرى نماز را به‌جا آورد و اصل نماز را هم اعاده كند.

هرگاه شك كند كه «سلام» نماز را گفته يا نه يا شك كند درست گفته يا نه چنانچه وارد نماز ديگرى شده، يا مشغول كارى است كه نماز را به هم می‌زند و از حال نمازگزار بيرون رفته بايد به شک خود اعتنا نكند و اگر پیش‌از این موارد است بايد برگردد و سلام را بگويد.

هرگاه بعد از گذشتن محل، شك كند و طبق دستور، اعتنا نكرده و بگذرد، بعد متوجّه شود كه آن عمل مشكوك را انجام نداده، هرگاه وارد ركن بعد نشده بايد برگردد و به‌جا آورد و اگر وارد ركن بعد شده نمازش صحيح است، مگر آن‌که آن جزء مشكوكى كه ترك شده ركن باشد.