مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

مفهوم این قرارداد این است که معامله صورت نگرفته، تنها بیعانه‌ای می‌‌گیرند که بعداً معامله انجام شود.

این‌گونه معاملات تحت عنوان سلف يا سلم قرار می‌گیرد؛ ولي در سلف دو شرط مهم وجود دارد که اگر نباشد معامله باطل است:1- بايد کل مبلغ، نقد باشد و الا کالي به کالي (نسيه در مقابل نسيه) و باطل است. و اگر قسمتي از مبلغ نقد باشد، معامله به همان مقدار صحيح است.2- مشخصات جنس مورد معامله بايد معين باشد. اموري که سبب تفاوت در قيمت يا تفاوت در رغبات (تمايلات) می‌شود بايد مشخص گردد.با اين شرايط، در معاملاتي که به‌صورت اقساط مبالغي را می‌گیرند تا (به‌عنوان‌مثال) خانه‌ای را بسازند درحالی‌که هنوز خانه‌ای وجود ندارد، معامله زماني صورت می‌گیرد که تمام مبلغ پرداخت‌شده باشد يا خانه آماده‌شده، و همچنين خريد اتومبيل که در ابتدا قيمتش معين نيست و به قيمت روز تحويل می‌فروشند، زماني معامله انجام می‌شود که اتومبيل آماده‌شده باشد و تا آن زمان مبالغي که می‌پردازند به‌عنوان علی‌الحساب محسوب می‌شود و اگر فروشنده با اين پول‌ها طبق توافق مضاربه (يا کارهايي مانند آن) انجام دهد، و سودي به مشتري تعلق بگيرد اشکال ندارد.

جنسى را كه سلف خریده‌اند نمى‏توانند پيش از فرارسیدن مدّت به ديگرى بفروشند، ولى بعد از رسيدن مدّت هرچند آن را تحويل نگرفته باشد فروختن آن بى‏مانع است.

درصورتی‌که قیمت قطعی شده و معامله صورت گرفته، حق تغییر قیمت را ندارند ولی اگر قیمت تعیین نشده، معامله انجام نگرفته و بعدازآن، معامله تابع توافق طرفین است.

می‌‌توان به‌صورت کلی فلان مقدار سیب‌زمینی را به‌عنوان سلف فروخت و قیمت آن را دریافت کرد.

درصورتی‌که معامله صوری باشد که نوعی رباخواری محسوب می‌‌شود و اگر جدی باشد و تبدیل آن در رأس مدت با توافق طرفین صورت گیرد مانعی ندارد.

هرگاه در معامله سلف، فروشنده جنس بهترى را تحويل دهد (يعنى جنسى كه تمام آن اوصاف موردقرارداد را به‌اضافه صفات ديگرى داراست) مشترى بايد قبول كند، ولى اگر بعضى از آن صفات را نداشته باشد مى‏تواند قبول نكند.

این‌گونه قراردادها تحت عنوان بیع «سلم» قرار می‌‌گیرد و ازآنجاکه در بیع سلم باید جنسی که قرار به تحویل آن گذاشته‌شده از هر جهت معلوم باشد و وسایلی که با دست می‌‌سازند کاملاً معلوم و مشخص نیست و هر یک ممکن است به صورتی درآید، به همین دلیل در گذشته سلم را در آن صحیح نمی‌دانستند اما در عصر و زمان ما که به کمک کارخانه‌ها به‌صورت یکنواخت ساخته می‌‌شود بیع سلم در آن اشکالی ندارد و احکام سلم در آن جاری می‌‌شود.

در معامله نسيه بايد مدّت کاملاً معيّن باشد و اگر تاريخى براى آن معيّن نكنند معامله باطل است.

اجاره جایز نیست ولی خرید مانعی ندارد.

اگر چک روز و دارای محل باشد مانعی ندارد.

تا میوه آشکار نشود به صورتی که بتوان مقدار آن را تخمین زد معامله سلف میوه جایز نیست.