كسانى كه از رمى در روز و شب هر دو معذورند نايب مى‌گيرند؛ بنابراین اشخاصى كه معذور از انداختن سنگ هستند، مانند بيماران، اطفال، معلولينى كه قادر بر رمى نيستند، افراد بی‌هوش، كسانى كه از شدّت ضعف توانايى بر رمى ندارند و مانند آن‌ها، بايد نايب بگيرند.
چند طايفه از بيتوته در منى معاف هستند:1. پیرمردان، پيرزنان، بيماران و پرستارانشان، كه ماندن در منى براى آن‌ها مشقّت شديد دارد.2. مسئولان و خدمه کاروان‌ها، درصورتی‌که ناچار باشند براى حلّ مشكلات زوّار به مکه بيايند.3. كسانى كه از ازدحام جمعیت هنگام بازگشت عمومى خوف ضرر يا خطر دارند. (آن‌ها فقط از بيتوته شب دوازدهم معاف هستند).4. كسانى كه در مکه در تمام شب مشغول انجام اعمال طواف يا عبادت ديگرى باشند و جز براى ضروریات خود كار ديگرى انجام ندهند، ولى در غير مکه كافى نيست.5. كسانى كه براى انجام مناسك به مکه آمده و قبل از طلوع فجر به منى بازگردند.6. كسانى كه مى‌ترسند اگر در منى بمانند اموال قابل توجّه آن‌ها در مکه از بين برود.
گرچه وقوف در عرفات در تمام‌وقت آن (از ظهر تا غروب روز نهم) واجب است و تركش گناه مى‌باشد، ولى تمام آن از اركان حج نيست. بلكه ركن حج فقط مقدارى از اين مدّت است؛ يعنى اگر كسى تنها مقدارى از ظهر تا غروب را در عرفات توقّف كند، حجش صحيح است و اگر عمداً وقوف را در تمام اين مدّت ترك كند حج او باطل خواهد شد و وقوف در شب عيد، كه «وقوف اضطرارى» نام دارد، براى او كفايت نمى‌كند.
طبق فتوای اخیر ما همسر او حرام نمى‌باشد؛ و نماز طواف را اگر مى‌تواند پشت مقام ابراهيم در مکه بجا آورد و اگر برگشتن براى او مشقّت دارد، نائب گرفته تا برای او نماز را بخواند و اگر امکان نداشت هر جا كه هست نماز را بجا آورد؛ حتّى اگر در وطن خود باشد.
اعمال را تمام کند و برای تمتع محرم شود و کارش بی فایده بوده است.
اعمال شما صحيح است؛ ولى احتياط مستحب آن است اگر خودتان نمى‌توانيد آن اعمال را بجا آوريد به شخصى كه به عمره يا حج مى‌رود نيابت دهيد كه آن اعمال را از طرف شما انجام دهد.
براى چند طایفه جايز است مقدار مختصرى در مشعر توقّف كرده، سپس به منى بروند: 1. زنان 2. بيماران 3. پيرمردان 4. تمام افراد معذور. به‌این‌ترتیب، كسانى كه عذرى دارند مقدارى از شب را در مشعر توقّف كنند، سپس ازآنجا كوچ كرده به منى بروند، بنابراين پيرمردان، بيماران، كودكان و تمام اشخاصى كه براى پرستارى يا راهنمايى بايد همراه آن‌ها باشند و آن‌ها كه مى‌ترسند در ازدحام جمعیت صبح روز عيد اذيّت شوند، مى‌توانند شبانه (بعد از مقدارى توقّف در مشعرالحرام و ذكر خدا) به منى بروند و همان شب نيز رمى جمره عقبه كنند؛ ولى احتياط مستحب آن است كه قبل از نصف شب از مشعر حركت نكنند و راهنمايان اگر بتوانند بعد از رساندن نفرات به مِنى، براى وقوف به مشعر بازگردند، احتياط آن است كه برگردند.
وقوف در مشعر داراى دو قسم است: 1. وقوف اختيارى 2. وقوف اضطرارى.«وقوف اختيارى مشعر» از طلوع صبح روز عيد تا طلوع آفتاب است.«وقوف اضطرارى مشعر» از طلوع آفتاب تا ظهر روز عيد است.البتّه «مشعر» وقوف اضطرارى ديگرى نيز دارد، كه مربوط به زنان و افراد ضعيف و بيمار است و آن، مقداری از شب عيد مى‌باشد كه در انجام توقّف كوتاهى نموده، سپس ازآنجا به منى كوچ مى‌كنند.
وقوف در عرفات داراى دو قسم است: 1. وقوف اختيارى 2. وقوف اضطرارى.«وقوف اختيارى عرفات» از حدود ظهر تا غروب آفتاب است.«وقوف اضطرارى عرفات» مقدارى ـ هرچند كم ـ از شب عيد است.
واجب است تراشيدن، يا كوتاه كردن مو، در منى باشد و کسی كه از روى عمد، يا نادانى و فراموشى در منى تقصير نكند واجب است به منى بازگردد و اين وظيفه را انجام دهد و اگر نمى‌تواند برگردد، يا مشقّت شديد دارد، هر جا كه هست انجام دهد؛ ولى احتياط واجب آن است كه در صورت امكان، موى خود را به منى بفرستد و مستحب است در انجام دفن كند.
طواف از اركان حج است و كسى كه «طواف حج» را تا آخر ذی‌الحجه ترك كند، اگر از روى عمد باشد حج او باطل است و بايد سال ديگر اعاده كند و اگر از روى جهل و ناآگاهى باشد، نيز حج او باطل است (خواه جاهل مقصّر باشد، يا غير مقصّر) و علاوه بر اعاده حج، احتياط آن است كه شترى هم قربانى كند و اگر از روى سهو و فراموشى بوده، طواف را قضا مى‌نمايد و حج او صحيح است و چنانچه بعد از مراجعت از حج، يا بيرون رفتن از مکه متوجّه شود و بازگشت براى او مشقّت داشته باشد، كسى را نايب مى‌گيرد كه براى او طواف كند و مستحب است سعى را نيز بعدازآن اعاده كند و يك گوسفند در منى قربانى نمايد و اگر ممكن نشد در وطن خود قربانى كند و در اين مدّت چيزى بر او حرام نيست.
اگر عمداً ترتيب را رعايت نكرد، احتياط واجب آن است كه برگردد و از آغاز شروع كند و فرقى ميان چهار سنگ، يا كمتر از آن نيست.
