سقوط قاعده ید با وجود بیّنه
دینى بر عهده مدیون براى دائن ثابت گردیده، و چون دسترسى به مدیون نبوده با اذن حاکم شرع مالى منقول، که مدّتى در ید و اختیار مدیون بوده و در آن تصرّف به ظاهر مالکانه داشته، براى پرداخت بدهى دائن توقیف مى گردد. و شخص ثالثى مدّعى با ادله شرعى ادعا می نماید که قبل از آن که مال در اختیار مدیون قرار گیرد، در مالکیّت وى (شخص ثالث) بوده است. و او مدّعى است مال به صورت امانت با اذن در تصرّف، یا عاریه به مدیون منتقل گردیده، و دائن نیز مدّعى مالکیّت مدیون نسبت به مال مورد توقیف مى باشد. با توجّه به ید مدیون، آیا مى توان دائن را منکر محسوب و قسم را متوجّه او دانست؟ در این صورت آیا مورد قسم به عدم انتقال مالکیت تعلّق مى گیرد، یا به «عدم اطّلاع از انتقال مالکیّت»؟ یا این که باید معترض را منکر تلقّى، و بالتّبع قسم را متوجّه او دانست؟
در صورتى که بیّنه شرعیّه شهادت بر ملکیّت شخص ثالث در حال حاضر بدهد، ید از درجه اعتبار ساقط مى شود، ولى اگر فقط شهادت دهند که در گذشته مال شخص ثالث بوده کافى نیست، و ادّعاى زوال ید قبول است، و باید قسم یاد کند.
